De afrekenbare stoffenbalans: wat is het en hoe staat het ermee?

Wat is de ASB?
In een ASB worden de mineralenstromen van en naar de boerderij gemonitord. Kunstmest, krachtvoer en aanvoer van dierlijke mest of compost kunnen stromen naar de boerderij zijn. Stromen van de boerderij zijn bijvoorbeeld melk, dieren, gewassen of mest. Aan de hand van deze gegevens kunnen de milieuprestaties van een individueel boerenbedrijf vergeleken worden met de geldende normen en regels. Vervolgens wordt het boerenbedrijf afgerekend op het resultaat; het verschil tussen aan- en afvoer. Dit zegt echter niks over de gasvormige emissies, zoals ammoniak afkomstig van mest, of broeikasgassen zoals methaan en lachgas. Hiervoor zouden aanvullende berekeningen nodig zijn op basis van interne stofstromen, bijvoorbeeld ruwvoerwinning of beweiding.  

Waarvoor kan de ASB worden gebruikt?
Het ministerie van LNV heeft een verkenning met drie onderzoeken uitgevoerd naar de (on)mogelijkheden van een ASB. De onderzoeken richtten zich op mest, stikstof en klimaat voor de melkveehouderij. Een ASB lijkt wel mogelijkheden te bieden voor kleine opgaven, bijvoorbeeld in het ammoniak- of klimaatbeleid, maar niet voor zware regulering zoals dure stalaanpassingen of maximale aantallen te houden dieren. Volgens de onderzoekers zou de ASB de bestaande Europese regels van de mestwetgeving niet kunnen vervangen, maar zou het boven op de bestaande regelgeving komen. Dit zou voor extra administratieve lasten zorgen.

Wat is de status van de ASB?
Een van de aanbevelingen in het rapport van Remkes is het ontwikkelen van een stoffenbalans die op termijn afrekenbaar gemaakt wordt. Ook geeft hij aan dat het niet eenvoudig is om een goed werkende stoffenbalans te maken die te handhaven is en waarvan de kwaliteit geborgd is. De stoffenbalans kan boeren helpen om te sturen op stikstofuitstoot en andere stoffen. Als de werking bewezen is, kan het binnen enkele jaren afrekenbaar gemaakt worden. Op 3 november 2022 werd het advies van de heer Remkes in een debat van de Tweede Kamer besproken. Minister Adema zegt in dit debat het volgende: ‘De stoffenbalans is een mooi instrument om te gebruiken. Als wij zeggen dat wij Remkes integraal overnemen, dan is dat inclusief de stoffenbalans. U zult zien dat de stoffenbalans ook is meegenomen in de brief die naar u toekomt over het landbouwakkoord.’. De brief komt deze maand en zal hoofdlijnen bevatten waarlangs de landbouw zich komende jaren kan ontwikkelen. De streefdatum van het landbouwakkoord is 1 februari 2023.