Mest scheiden in de stal levert meerwaarde

De pilotpartners onderzochten of en hoe de urine- en fecesfracties van ‘mestscheiding aan de bron’ zowel bij opslag als na toediening in het veld meerwaarde opleveren ten aanzien van emissies, opbrengst, nutriëntenbenutting, bodem- en waterkwaliteit en biodiversiteit. Daarbij is ook gekeken naar de meerwaarde van verschillende toevoegmiddelen en verwerkingsmethoden inclusief de uitvoerbaarheid in de agrarische praktijk.

Een betere stikstofbenutting leidt tot hogere opbrengsten, minder verliezen en een strategische toepassing op het land. Die voordelen kunnen worden bereikt met scheiding aan de bron, met daaraan gekoppeld een effectieve en werkbare reductie van de ammoniakemissie uit de urinefractie. Dit vraagt om een extra inspanningen van de veehouder. Na scheiding zijn voor zowel de urine- als de fecesfractie extra werkstappen nodig om de potentiële meerwaarde ook daadwerkelijk te benutten.

Alle werkstappen vragen om investeringen en kennen terugkerende arbeids-, materiaal- en onderhoudskosten en veel doorzettingsvermogen en vakmanschap. Stalsystemen met scheiding aan de bron zijn nog niet praktijkrijp om breed in te zetten vanwege de investeringen die nodig zijn. Lokaal kunnen aangepaste vloeren echter van grote meerwaarde zijn. Door het in potentie grote voordeel van een lagere ammoniakemissies kan dit stalsysteem bijvoorbeeld gericht worden ingezet in bufferzones rond Natura 2000-gebieden.

Naar de toekomst biedt mest scheiden aan de bron mogelijkheden voor verdere verwaarding indien de urinefractie een ReNure-status krijgt. Ook het verwaarden van de dikke fractie na een extra mechanische scheiding, eventueel na vergisten, biedt perspectief. Het verbeteren van de bodemkwaliteit en benutting van nutriënten en organische stof door een bemestingsplan 2.0 is een derde mogelijkheid om gescheiden fracties verder tot warde te brengen.

Een belangrijke aanbeveling voor beleidsmakers is: Steun pionierende boeren langjarig bij hun innovaties. Hun werk is van belang voor andere ondernemers die deze stap willen maken, en om belangrijke maatschappelijke doelen rond onder meer stikstof te halen door deze in de praktijk te onderzoeken. Ook de inzet in op de ReNure-status voor de aangezuurde urinefractie van scheidingsvloeren met een hoog scheidingsrendement is belangrijk.

Qua onderzoek en ontwikkeling is aandacht nodig voor technische oplossingen in de stal: de urinefractie moet verzuurd of aangezuurd worden en de dikke fractie moet stapelbaar worden gemaakt door het toevoegen van organische stof of door extra mechanische scheiding. Ecosysteemdiensten van bodem en water veranderen langzaam waardoor onderzoek naar langjarige effecten nodig is. Veehouders moeten werken aan bemestingsplan 2.0 om de verschillende mestfracties optimaal in te zetten in tijd en ruimte afhankelijk van bodem en gewas.