Inkomen van melkveebedrijven is fors lager zonder derogatie

Voor de twee bedrijven die meedoen aan de pilot 'Geen derogatie in 2024' is een berekening gemaakt van de economische gevolgen per hectare wanneer het bedrijf geen gebruik maakt van derogatie. Bij de berekeningen voor derogatie is uitgegaan van de gebruiksnormen die gelden voor gedeeltelijke ligging in een grondwaterbeschermingsgebied en in een nutriënt verontreinigd gebied.

Bij toepassen van derogatie is een compensatiebedrag van 50 euro per 10 kilo stikstof meegenomen in de opbrengsten, ter compensatie van de verlaging van de gebruiksnorm in 2024 ten opzichte van de 250 kilo stikstof uit dierlijke mest die in 2022 de norm was voor de bedrijven. Ook is het uitgangspunt van de berekeningen dat de extra afvoer van stikstof, fosfaat en kali uit dierlijke mest volledig wordt gecompenseerd via kunstmest. In de praktijk is dat bij beide bedrijven niet geheel gebeurd.

Op bedrijf 1 daalt het bedrijf met bijna 580 euro per hectare wanneer het bedrijf geen gebruik maakt van derogatie en geen subsidie voor behoud van grasland ontvangt. Op bedrijf 2 is het inkomensverlies bijna 500 euro per hectare. De subsidie voor behoud van grasland kan alleen worden aangevraagd wanneer er gebruik wordt gemaakt van derogatie. Op bedrijf 1 is de subsidie per hectare hoger dan op bedrijf 2, omdat op de mestplaatsingsruimte in 2024 lager was dan op bedrijf 2.

Wanneer alle stikstof, fosfaat en kali die extra wordt afgevoerd bij geen derogatie wordt gecompenseerd door kunstmest, dan stijgen de kunstmestkosten per hectare met ongeveer 130 euro op beide bedrijven. Ook nemen de kosten voor kunstmest strooien met ongeveer 25 euro per hectare toe. De loonwerkkosten voor het uitrijden van mest dalen met ongeveer 25 euro per hectare, omdat er minder mest mag worden toegediend bij vervallen van derogatie.

De kosten voor mestafzet voor bedrijf 1 stijgen met ruim 170 euro per hectare, omdat er 26 kilo stikstof per hectare minder mest kan worden geplaatst bij geen derogatie. Op bedrijf 2 stijgen de kosten voor mestafvoer met bijna 200 euro per hectare door 38 kilo stikstof per hectare minder plaatsingsruimte. Per ton afgevoerde mest zijn de afvoerkosten op bedrijf 2 wel iets lager dan op bedrijf 1.

Naast de economische effecten is in de studie ook gekeken naar de invloed die afschaffen van derogatie heeft op de milieuprestaties. Door meer mest af te voeren en meer kunstmest aan te voeren daalt het stikstofbodemoverschot op beide bedrijven met 10 tot 15%. Ook daalt de ammoniakemissie op beide bedrijven met ongeveer 5% omdat er minder dierlijke mest wordt uitgereden. De overige duurzaamheidskenmerken veranderen niet of nauwelijks. Het is nog wel de vraag welke invloed vervallen van derogatie op langere termijn voor de gewasopbrengst en de waterkwaliteit heeft.