Meer organische stof betekent niet dat de stikstofbenutting verbetert

Meer organische stof in de bodem is gunstig voor de structuur, het vermogen om water en nutriënten vast te houden, voor de bodembiodiversiteit, en ook wordt koolstof in de bodem opgeslagen wat gunstig is voor het klimaat. Maar tegelijkertijd willen we de verliezen van nutriënten naar het milieu verlagen. Gaat dit samen? Nee, zo blijkt uit meerdere proeven die Wageningen Research de afgelopen tien jaar deed in de PPS Beter Bodembeheer. Eerder lijkt het tegenovergestelde het geval.
In Nederland wordt ongeveer zestig procent van de totale stikstofbemesting opgenomen door het gewas, waarbij er overigens grote verschillen zijn tussen grondsoorten en gewassen (waarbij de gebieden met de hoogste nitraatconcentraties in het grondwater juist de laagste stikstofoverschotten hebben). Het is nodig om de benutting van stikstof te verhogen om stikstofverliezen te beperken. Tegelijkertijd is er de wens om meer organische stof vast te leggen in de bodem. Omdat de kringlopen van koolstof en stikstof nauw met elkaar verbonden zijn, kan het toedienen van meer organische stof effect hebben op zowel vastlegging als verliezen van stikstof. Het is daarom belangrijk om hier inzicht in te krijgen. In vier experimenten en via een literatuurstudie heeft Wageningen dit onderzocht. 

Conclusies
Uit de proeven en ook uit de literatuurstudie blijkt dat bodembeheer dat zich richt op verhogen van het organische stofgehalte niet helpt om het verlies van toegediende (kunst-) mest te verlagen. Een aantal bevindingen:
  • Toevoegen van vers organisch materiaal met een hoge C/N-verhouding geeft een verhoogde microbiële activiteit en snelle vastlegging van stikstof in organische verbindingen. Hiermee dalen de concentraties vrije stikstof in de bodem (na toediening van kunstmest).
  • Dat zal het uitspoelingsrisico (nitraatgehaltes) verlagen, al is dat in de proeven niet aangetoond.
  • Maar het gaat ook gepaard met een aanzienlijk lagere stikstofopname en biomassaproductie in het gewas.
  • De in de bodem gebonden stikstof komt weliswaar weer vrij (re-mineralisatie), maar dit ging te traag voor een goede gewasgroei.
  • Ook lijkt het gebruik van stro gepaard te gaan met een verhoogd risico op gasvormige stikstofverliezen (denitrificatie).
  • Uiteindelijk is de stikstofbenutting door de gewassen eerder slechter dan beter.
  • Wel verbeterde de bodemkwaliteit in de zin van hoeveelheden schimmels en bacteriën, en van de in de bodem opgeslagen stikstof. Dit zal voordelen hebben voor de bodemweerbaarheid en de bodemstructuur.


Bekijk hier het hele rapport.

Meer organische stof betekent niet dat de stikstofbenutting verbetert
Auteur: Jan Roefs
Bron: PPS Beter Bodembeheer
Publicatie: 12-11-2024