Nitraatuitspoeling werd in 2022 minder beïnvloed door droogte

Door droogte vindt er indikking  van het bodemvocht plaats en is er een verminderde opname van nutriënten door gewassen. Daarnaast zijn de droge omstandigheden minder gunstig voor denitrificatie, het proces waarbij nitraat wordt afgebroken in de bodem. In 2022 leek het effect van de droogte te zijn afgenomen en daalden de nitraatconcentraties in het uitspoelend water in alle regio’s.

De nitraatconcentratie in het uitspoelend water heeft een sterke relatie met de grondsoort en de daaraan gekoppelde waterhuishouding in een gebied. Dat is te zien in de resultaten van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid. In nattere en organisch rijkere gronden, zoals klei- en veengrond, wordt nitraat in grotere mate omgezet in stikstofgas en lachgas.

De hoogste nitraatconcentraties worden  gemeten in löss- en zandgrond en de laagste concentraties in de klei- en veengebieden. Hoewel de gemiddelde nitraatconcentratie in veengebieden veel lager is dan in de andere regio’s, is de totale hoeveelheid stikstof in het uitspoelende water vergelijkbaar met die in kleigebieden. In veengrond is een groot deel van de stikstof aanwezig in de vorm van ammonium of organisch gebonden stikstof. 

In het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid worden de effecten van het mestbeleid geanalyseerd. Daarvoor wordt de nitraatconcentratie in het bovenste grondwater gemeten. Dat is het water dat uitspoelt uit de wortelzone. De gemeten nitraatconcentraties worden vergeleken met de Europese nitraatnorm van 50 milligram per liter. In 2022 was het percentage bedrijven met een nitraatconcentratie die voldoet aan de Europese norm 100% in veengebieden en met 42% het laagst in lössgrond. In alle regio's is het percentage bedrijven dat voldoet aan de norm toegenomen ten opzichte van 2021.

In de zandgebieden van Noord-Brabant en Limburg is de gemiddelde nitraatconcentratie hoger dan in de zandgebieden in het noorden en midden van het land. Dat komt onder meer doordat hier meer uitspoelingsgevoelige akkerbouwgewassen worden geteeld. Ook komen hier meer drogere bodems voor, die gevoeliger zijn voor uitspoeling van stikstof.