Belasting van oppervlaktewater door stikstof en fosfor nam in 2021 licht af

Door bronmaatregelen in de industrie is bij zowel fosfor als stikstof al een aanzienlijke afname van de belasting bereikt. Bovendien wordt op de rioolwaterzuiveringsinstallaties steeds meer gedefosfateerd en gedenitrificeerd. Dit leidt tot een extra vermindering van de uiteindelijke belasting van het oppervlaktewater.

Voor de nutriënten stikstof en fosfor is de uit- en afspoeling van landbouw- en natuurbodems de belangrijkste bron. Daarbij worden landbouw en natuur nu apart berekend. In 2021 was 26% van de uit- en afspoeling van stikstof afkomstig van natuurgronden. Voor fosfor was dat 28%.

De uit- en afspoeling hangt - naast de mestgift aan de bodem- ook af van de variatie in de jaarlijkse neerslag en de waterafvoer  vanaf de percelen. Ten opzichte van 2020 daalde de uit- en afspoeling van zowel stikstof- als fosforverbindingen in 2021 met circa 3,5%.

Binnen de landbouw wordt een inschatting gemaakt van de bron erfafspoeling en van de mest die onbedoeld bij het uitrijden in sloten terecht komt. Een andere kleine bron is ook de rechtstreekse emissie naar oppervlaktewater vanuit de glastuinbouw. De totale bijdrage aan de belasting van het oppervlaktewater van deze drie bronnen in 2021 is 2,5% voor fosfor en 3,6% voor stikstof.

De externe stikstof- en fosforbelasting door uitwerpselen van watervogels in kolonies en op slaapplaatsen is landelijke een kleine bron maar kan lokaal een grote bijdrage hebben. Het gaat dan alleen om de uitwerpselen van vogels die in een ander gebied dan hun kolonie of slaapplaats hun voedsel zoeken. In 2021 bedroeg deze belasting 61 ton fosfor en 170 ton stikstof, gelijk aan 5% respectievelijk 1,3% van de totale belasting vanuit de natuur.

De atmosferische depositie van stikstof draagt circa 17% bij aan de totale belasting van het oppervlaktewater met stikstofverbindingen. Via atmosferische depositie belanden stikstofverontreinigingen uit de lucht op het oppervlaktewater. Voor stikstof zijn de achterliggende bronnen van deze luchtverontreiniging met name de landbouw, het verkeer en de industrie, uit zowel Nederland als uit het buitenland.