LTO wil duidelijkheid over 'nutriënten verontreinigde-gebieden'

De Europese Commissie eist per 2024 een definitieve aanwijzing van ‘nutriënten verontreinigde-gebieden’ door Nederland. In deze gebieden wordt de derogatie sneller afgebouwd en gelden voor derogatie-deelnemers aanvullende maatregelen. Bovendien zal de totale stikstofgebruiksnorm gradueel verlaagd worden. Vooral deze laatste eis heeft een grote impact voor alle teelten.

Een voorlopige aanwijzing van 'nutriënten verontreinigde-gebieden' in 2023, vooruitlopend op de definitieve aanwijzing per 2024, is gedaan op basis van de beoordeling van de oppervlaktewaterkwaliteit met het oog op de Kaderrichtlijn Water en is op een generiek schaalniveau van werkgebieden van waterschappen doorgevoerd. Hierbij is gekeken in welke waterschappen de waterlichamen gemiddeld niet voldoen. Dit betrof voor 2023 de werkgebieden van de hoogheemraadschappen Hollands Noorderkwartier en van Delfland en het waterschap Brabantse Delta.

In 2022 waren namelijk al de zuidelijke en centrale zandgebieden en het lössgebied aangewezen. Daardoor werd in 2023 ongeveer 42% van het Nederlands landbouwareaal aangewezen als 'nutriënten verontreinigd-gebied. Afhankelijk van de definitieve beoordelingssystematiek en het schaalniveau dat het ministerie van LNV aanhoudt, zullen aanvullende gebieden aangewezen worden per 2024.

LTO vreest dat het aangewezen areaal zal toenemen en daarmee een groot deel van Nederland als met nutriënten verontreinigd-gebied bestempeld zal worden. De reden hiervoor is dat zowel grond- als oppervlaktewater meegenomen wordt en beoordeeld wordt op de indicatoren stikstof, fosfor en eutrofiëring. Bekend is dat in vrijwel alle gebieden van Nederland wel een van deze indicatoren niet voldoet aan de gestelde doelen.

De verwachte impact van deze aanwijzing van de gebieden is groot. Met name de uiteindelijke korting van 20% op de stikstofgebruiksnorm voor alle teelten zal vergaande consequenties hebben voor de landbouw. Meer nog dan de versnelde afbouw van de derogatie en de aanvullende maatregelen voor derogatiedeelnemers, aangezien in 2026 de derogatie helemaal stopt.

Bijvoorbeeld voor gewassen met een hoge stikstofgebruiksnorm betekent dit: bij witte kool op klei zal bij een gebruiksnorm van 320 kilo per hectare de korting 64 kilo zijn of bij consumptieaardappelen op zand in het noorden van Nederland van 260 kilo per hectare is de korting 52 kilo. Maar ook bij melkveehouders waarbij de derogatie wordt afgebouwd en uiteindelijk wegvalt volgt ook nog een korting op de totale stikstofgebruiksruimte die bij grasland  nog forser kan zijn.

LTO pleit voor snelle duidelijkheid vanuit het ministerie van LNV over wat de sector te wachten staat. Daarbij roept LTO op om bij de concrete uitwerking van de 'nutriënten verontreinigde-gebieden' rekening te houden met de uitvoerbaarheid hiervan in de praktijk. LTO vindt dat gekeken moet worden naar het nemen van de juiste maatregelen op de juiste plek. Waar fosfor een probleem is, is een korting op de stikstofgebruiksnorm onterecht en niet effectief.