Innovatief stalsysteem betaalt zich niet terug via extra waarde van mest

Als melkvee-, varkens- en kalvermest dagvers of gescheiden in gier en feces fracties worden verwerkt leidt dit over de gehele mestketen tot de laagste stikstof- en broeikasgasemissies. Verder levert het gebruik van dagverse mest de meeste biogasopbrengst. Bij centrale verwerking voor varkens- en kalvermest leidt dit tot het laagste minimaal benodigde tarief dat een veehouder moet betalen om mest af te kunnen voeren.

Als de verlaging in poorttarieven meer oplevert dan het implementeren en onderhouden van innovatieve emissiearme stalsystemen kost, dan is dat een kans binnen de mestketen voor een transitie naar het gebruik van deze stalsystemen. De onderzoekers hebben gepoogd een overzicht te krijgen van de verschillende stalsystemen die aansluiten bij deze mestverwaardingsroutes en te berekenen hoe groot de investeringsruimte is, die vrijkomt uit de verlaging van de poorttarieven om deze stalsystemen te bekostigen.

Binnen de melkvee-, varkens- en kalverhouderij zijn verschillende nieuwe stalsystemen in ontwikkeling. In de eerste helft van 2019 zijn deze stalsystemen geïnventariseerd. Urine doorlatende vloeren, dichte vloeren met sleuven, goten of gaten en het koetoilet zijn praktijkrijp en sluiten aan bij de meest perspectiefvolle mestafzetketens binnen de melkveehouderij. Binnen de kalver- en varkenshouderij wordt het meest verwacht van mestbanden en -schuiven onder de roosters en in de varkenshouderij aanvullend het dagelijks spoelen van mestkanalen met verse mest of met een ammoniakarme vloeistof. Het spoelen met verse mest of ammoniakarme vloeistof zou ook geschikt kunnen zijn in de kalverhouderij.

Over het algemeen leiden de nieuwe stalsystemen tot minder ammoniak- en methaanemissie in de stal, een beter stalklimaat en minder geuremissie. Wel vergen de systemen vaak extra arbeid of onderhoud en verbruiken ze door gebruik van bijvoorbeeld pompen, motoren of een mestrobot meer elektriciteit.

Onderzoekers hebben de maximaal gecreëerde investeringsruimte voor de varkens- en kalverhouderij berekend op basis van de berekende verlaagde poorttarieven bij centrale mestverwerking en het eventueel vermarkten van CO2-equivalenten. Het blijkt dat de meeste stalsystemen die nodig zijn voor de transitie naar een volledige en centrale mestverwerking van dagverse mest of gescheiden mestfracties, hier voor een deel uit kunnen worden gefinancierd.

Als de energieprijzen toenemen blijkt het verschil tussen het poorttarief van dagverse mest en oude mest toe te nemen. Hierdoor zal ook de gecreëerde investeringsruimte toenemen. Echter lijken de nieuwe stalsystemen niet volledig betaald te kunnen worden uit het economisch voordeel van een verlaagd poorttarief en het vermarkten van de CO2-equivalenten. Het verschil tussen de gecreëerde investeringsruimte en de huidige benodigde investering, vormt een obstakel voor implementatie van deze emissiearme stalsystemen.

Er wordt geadviseerd om vanuit het beleid meer focus te leggen op de ondersteuning van de implementatie van de nieuw stalsystemen om zo de transitie te versnellen en de broeikasgas- en ammoniakemissies over de gehele keten te verminderen. Met een dergelijke ondersteuning wordt de emissieproblematiek bij de bron aangepakt en is in veel gevallen effectiever dan saneren. Verder kunnen door dit soort systemen hoogwaardige meststoffen worden bereid, die een alternatief kunnen bieden voor het gebruik van kunstmest.

Meer informatie is te vinden in het rapport 'Innovatieve stalsystemen voor verwaarding van varkens-, kalver- en rundveemest'.