Rapport en publiciteit over pesticiden en dierlijke mest

Het onderzoek vond plaats in Gelderland op 24 bedrijven:
14 gangbare melkveebedrijven
7 biologische melkveebedrijven
1 biologisch-dynamisch melkveebedrijf
1 gangbare boomkwekerij.

Op deze bedrijven werden monsters genomen van de drijfmest, van het meest gebruikte krachtvoer en een grondmonster. Het aantal en de grootte van de monsters die werden genomen was:
• bodem: in duplo (2 x 1 kg)
• drijfmest en/of vaste mest: 2 monsters (van 0,9 en 0,5 liter)
• verse mest: 1 monster (0,9 liter)
• krachtvoer: 1 monster (1 kg). Op de meeste bedrijven werd mengvoer gebruikt, dat gemaakt is uit verschillende grondstoffen. Op enkele bedrijven werd krachtvoer gebruikt dat uit één component bestaat, zoals maisvlokken of geplette gerst.
• kuilvoer/hooi: 2 monsters van 1 kg op twee bedrijven en 1 monster van hooi op 1 bedrijf
Het duplomonster van de bodem werd als reserve aangehouden.

Daarnaast is op de bedrijven visueel gekeken naar aantal insecten op koeienvlaaien en dergelijke. Ook is gebruik gemaakt van gegevens van de vogeltelling van Sovon. Tijdens de discussie bleek dat deze telgegevens oud zijn, en ook niet in overeenstemming met de ervaring van de aanwezige veehouders. 

Op alle bedrijven werden pesticides in de mest gevonden: op gangbare bedrijven 116 middelen en op biologische bedrijven 71 middelen. De gevonden concentraties waren hoger op de gangbare bedrijven dan op de biologische bedrijven, behalve in de bodem.

Er zijn allerlei bronnen waarvan de bestrijdingsmiddelen op de bedrijven terecht kunnen zijn gekomen: via aangekocht stro, voer, geneesmiddelen, vliegenbestrijding, water of slib uit de sloten, overgewaaid van andere percelen, en residuen uit het verleden die nog niet uit de grond verdwenen zijn.

Het grote aantal middelen dat is gevonden wordt mede veroorzaakt doordat er van een nieuwe, veel nauwkeurigere analysemethode gebruik is gemaakt. Volgens de onderzoeker, Jelmer Buijs, was het vijf jaar geleden nog niet mogelijk zo nauwkeurig te detecteren. Dit betekent volgens hem dan ook dat het met ouder onderzoek minder goed mogelijk is om negatieve effecten van bestrijdingsmiddelen in te schatten. Desondanks werden er wel degelijk volop verbanden gelegd tussen de gevonden gehaltes en negatieve gevolgen voor weidevogels. In hoeverre dat verantwoord is, werd tijdens de presentatie niet toegelicht. Ook is niet ingegaan op betrouwbaarheidsintervallen van de analyses.

Er werd niet ingegaan op andere effecten die de vogelstand beïnvloeden, zoals weidebeheer en de aanwezigheid van predatoren.

Normen

Alle monsters bleken binnen de wettelijke MRL-normen te liggen. Het is echter zo dat de MRL geen natuur- maar een voedselveiligheidsnorm is. In feite is het een landbouwkundige norm, waarbij de voedselveiligheid is gegarandeerd, met een veiligheidsmarge van een factor 100.
Deze MRL-norm zegt dus niets over de gevolgen voor de natuur en het milieu. Hiervoor zijn andere normen van belang. Genoemd werd de MTR-norm en de LR50-norm. Volgens de onderzoekers kunnen extreem lage gehaltes al grote gevolgen hebben voor de insecten en daarmee voor de weidevogels.

Belangrijkst conclusie uit dit onderzoek is dat er andere routes zijn dan de gewasbescherming zelf, die pesticiden in het milieu doen terechtkomen. Mest is er hier een van. Deze routes zijn niet of maar amper onderzocht, evenals de impact hiervan voor de natuur. 

Het onderzoek is uitgevoerd door WECF International en Buijs Agro-Services.
WECF Nederland  is een internationaal netwerk van vrouwen- en milieuorganisaties.
Buijs Agro-Services is het bureau van dhr. Jelmer Buijs, gespecialiseerd in biologische en duurzame landbouw, aldus zijn LinkedIn-profiel.

Publicaties vonden eerder plaats in Trouw: 'Mest barst van de chemicaliën en dat is slecht nieuws voor weidevogels' en De Gelderlander: 'Dierlijke bemesting voor platteland zit vol met giftige stoffen'.

De kamervragen van D'66 vindt u via deze link.

Ook op deze website zijn eerder artikelen verschenen: klik hier, hier, hier of hier.

Al deze eerdere artikelen zijn verschenen voordat het rapport gepubliceerd is.