Kracht van bodem onderzocht door WUR

‘De Limburgse akkerbouwers en tuinders kunnen goede resultaten halen, mits ze de kracht van de bodem optimaal benutten’, zegt Brigitte Kroonen, onderzoeker Boden & Bedrijfssystemen aan Wageningen University & Research, tegen SmartFarming.nl. Kroonen leidt de veldproef die dit jaar in Vredepeel en Wijnandsrade is uitgevoerd en waar dit meteen de belangrijkste conclusie was. Het project ‘Duurzaam Schoon Grondwater’ is opdrachtgever voor de veldproeven en wordt gecoördineerd door Arvalis.

Projectvragen
‘Als we, uitgaande van een gezonde bodem, helemaal geen mest toedienen, wat gebeurt er dan? Hoe verloopt dan de stikstofmineralisatie? Wat is eigenlijk de kracht van de bodem?' Dat waren de beginvragen. 'Maar al gauw kwam daarbij dat we het moeten kunnen vergelijken met percelen die we wel bemesten. En nog wat later rees de vraag: tot welke opbrengsten leidt dat dan allemaal?' legt Kroonen uit. Hieruit ontstonden afgelopen voorjaar vijf proefvelden met aardappelen, maïs en bieten. Bemest en onbemest. De WUR-onderzoeker stelt dat het niet eenvoudig is om er objectieve resultaten uit te halen en dat eerst de uitgangspositie bekend moet zijn, omdat elk perceel anders is en een eigen voorgeschiedenis en potenties heeft. Daarnaast was de verkenning in enkelvoud aangelegd.

Variabelen
Volgens Kroonen heb je te maken met veel variabelen die op één bedrijf per perceel verschillende resultaten kunnen geven in de conditie van de bodem. Ze legt uit dat gewassen ook verschillende stikstofbehoeften hebben en dat het weer een belangrijke rol speelt. 'Maar in de moderne akker- en tuinbouw kan het eigenlijk niet meer dat er standaard tot de maximaal toegestane normen wordt bemest zonder een op grondmonsters gebaseerd bemestingsplan. Een akkerbouwer die op bijvoorbeeld tien verschillende aardappelpercelen precies hetzelfde bemest, doet iets niet goed.', aldus de onderzoeker. Kroonen wijst op de resultaten van de niet-bemeste aardappelpercelen. Het oogstverlies was uiteindelijk slechts 10%. In een eerstejaars nulveld wordt de kracht van de bodem duidelijk zichtbaar. Daar kun je van leren. Echter, als dit volgend jaar weer op hetzelfde perceel gedaan wordt, dan loopt de opbrengst snel achteruit.

Brigitte Kroonen © LLTB

Kroonen: 'De vraag die opduikt, is of het het waard is geweest om ten koste van deels onnodige nitraatuitspoeling een teveel aan stikstof toe te dienen. Kun je wachten met tussentijdse kunstmestgift of juist niet en hoe hoog moet die dan zijn? Het is zoeken naar de balans, want als akkerbouwer of tuinder wil je ook niet het risico lopen op verlies van opbrengst'. Ze durft toch te stelen dat met goed bodemmanagement en een uitgekiend bemestingsplan nog aanzienlijke winst te behalen is. Op de Noord- en Midden-Limburgse zandgronden zal het wel moeilijker zijn om te voldoen aan de wettelijke normen dan op de zuidelijke lössgronden.

Hoewel de uitkomsten van de veldproef tussen Wijnandsrade en Vredepeel niet wezenlijk van elkaar verschillen, hebben akkerbouwers in Zuid-Limburg toch wat meer beheersinstrumenten ter beschikking. De voorgestelde verlaging van de gebruiksnormen is daarom zeker niet nodig. 'De vruchtbare laag is daar veel dikker, de bodem is dieper doorwortelbaar en stikstof is daardoor langer beschikbaar voor opname door gewassen in het volgende teeltjaar. Zeker bij een uitgekiende afwisseling van ondiep en diep wortelende gewassen. Deze ervaring is ook opgedaan in de projecten 'Duurzaam Schoon Drinkwater' en 'Slim Bemesten' in het lössgebied. Vruchtwisseling is overigens op elke grondsoort een belangrijk instrument voor goed bodembeheer.', zegt de WUR-onderzoeker.

Inmiddels is het veldonderzoek naar stikstofmineralisatie beëindigd. De resultaten zijn onlangs gepresenteerd aan de adviseurs die betrokken zijn bij het project ‘Duurzaam Schoon Drinkwater’. 'We hebben weer wat nieuwe kennis opgedaan die we kunnen voegen bij de resultaten van een groot aantal langjarige veldproeven. Niet alleen hier, maar we ontsluiten ook resultaten van projecten elders in het land', legt de Kroonen uit.

Kroonen stelt dat ze al decennialang kennis en praktische ervaring uitdragen over zo duurzaam mogelijk bodemmanagement: ‘Voor de toekomst is de toepassing ervan belangrijk om dichter in de buurt van de gewenste doelen te komen. Behoud van een goed bedrijfsresultaat is daarbij wel een voorwaarde'.