Jaarlijkse rapportages over mestbeleid naar de Tweede Kamer

Uit het eerste rapport blijkt dat de waterkwaliteitsnormen bij derogatiebedrijven niet overal worden gehaald. In het noordelijk deel van de zandregio en in de klei- en veenregio’s was in 2020 de gemiddelde nitraatconcentratie in het water dat uitspoelt uit de wortelzone lager dan de nitraatnorm van 50 milligram per liter die voortkomt uit de Nitraatrichtlijn. In het zuidelijk en oostelijk deel van de zandregio en de lössregio was deze echter hoger dan de norm.

In 2020 en 2021 daalde de concentratie in de kleiregio, na een stijging in 2019. In de zandgebieden gingen de nitraatconcentraties in 2020 en 2021 nog iets verder omhoog. Tot en met 2017 was in alle regio’s duidelijk sprake van een dalende trend in de nitraatconcentraties in het uitspoelingswater. De stijging van de gemeten nitraatconcentraties is volgens het RIVM waarschijnlijk te wijten aan de gevolgen van de landelijke droogte in 2018 en ook de regionaal aanhoudende droogte in 2019 en 2020.

Door droogte treedt er minder denitrificatie op, waardoor minder nitraat kan worden afgebroken en dus meer nitraat kan uitspoelen naar het grond- en oppervlaktewater. Daarnaast kunnen indampingseffecten optreden. Ook kan de gewasgroei door droogte afnemen waardoor er meer nutriënten achterblijven in de bodem die kunnen uitspoelen.

In het rapport van RVO.nl en NVWA zijn de definitieve cijfers van de fosfaat- en stikstofexcretie door de Nederlandse veehouderij in 2021 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) opgenomen. Hieruit komt naar voren dat de productie van dierlijke mest in Nederland is afgenomen in 2021. In 2021 is de totale productie van dierlijke mest gedaald tot 471 miljoen kilo stikstof en 148 miljoen kilo fosfaat en beide niveaus liggen daarmee verder onder de vastgestelde plafonds van 504,4 miljoen kilo stikstof en 172,9 miljoen kilo fosfaat. De mestproductie van de verschillende sectoren ligt ook in 2021 onder de sectorplafonds.

Het aantal fosfaatrechten in de markt in 2021 is verder gedaald naar ongeveer 85 miljoen rechten, waarvan circa 600.000 fosfaatrechten in gebruik zijn in de vleesveehouderij. Het aantal rechten in gebruik in de melkveehouderij ligt daarmee onder het sectorplafond van 84,9 miljoen kilo fosfaat. In 2021 was er een afname van het aantal aanvragen voor een derogatievergunning, van 17.041 in 2020 naar 16.869 in 2021. De bedrijven die zich in 2021 hebben aangemeld beslaan een iets kleiner areaal landbouwgrond en grasland dan in 2020. In 2021 was het aantal bedrijven dat een derogatievergunning had aangevraagd en voldeed aan de voorwaarden na administratieve en fysieke controle evenals in voorgaande jaren hoog met 99,9%.

Het rapport 'Landbouwpraktijk en waterkwaliteit op landbouwbedrijven aangemeld voor derogatie 2020' en de 'Rapportage Nederlands Mestbeleid 2021' zijn te vinden op de website van het ministerie van LNV.