CLM: 'Methaanconcentratie in mestkelder kan snel oplopen'

Op de melkveebedrijven is 24 uur per dag methaan en ammoniak gemeten op verschillende plekken in de mestkelders in de periode van mei tot en met december 2020. Het doel was om meer te weten te komen over keldergassen, de concentraties en daarmee ook de risico’s. Eén van de bedrijven had een traditionele roostervloer, het andere bedrijf een emissiearme vloer. De uitkomsten zijn niet representatief voor de verschillende vloertypen in de stal. Daarvoor was het aantal onderzochte bedrijven te laag en waren de overige verschillen, zoals rantsoen, melkgift en mate van schuimvorming, tussen de bedrijven te groot.

De gemeten methaanconcentraties in de mestkelder bleken sterk te verschillen tussen beide bedrijven. De gemiddelde dagconcentratie lag bij het bedrijf met de traditionele roostervloer op 36 ppm en op het bedrijf met de emissiearme vloer op 1.640 ppm. Tijdens het mestmixen werden waarden van rond de 15.000 ppm gemeten in de kelder van de traditionele roostervloer en van circa 24.000 ppm in de kelder met de emissiearme vloer.

Schuimvorming op de mest lijkt de kans op hoge methaanconcentraties te verhogen. Mestschuim bestaat voor 60 tot 80% uit methaan, wat snel vrijkomt als de schuimbellen stuk gaan tijdens het mixen. Methaan kan bij een concentratie van 44.000 ppm ontploffen als er een ontstekingsbron bij komt. Deze waarde is tijdens het onderzoek niet gemeten, maar is wel denkbaar. De concentratie kan tijdens het mestmixen binnen 30 minuten oplopen van minder dan 1.000 ppm tot boven 20.000 ppm.

In de stal zelf lagen de methaanconcentraties gemiddeld op 14 en 45 ppm en buiten hooguit op enkele ppms. De ammoniakconcentraties in de kelders van de bedrijven met de traditionele roostervloer en de emissiearme vloer bedroegen gemiddeld respectievelijk 20 en 16 ppm. De hoogst gemeten waarden lagen rond de 350 en 750 ppm. De kans op ontploffing bij ammoniak ligt bij een concentratie van 150.000 ppm. De gemeten ammoniakconcentraties in de mestkelders vormden geen risico op explosie.

CLM wijst op een reeks maatregelen die veehouders kunnen treffen om risico’s op stalexplosies te beperken 

• Zorg ervoor dat er geen ontstekingsbronnen zijn tijdens het mixen van de mest en op andere risicovolle momenten. Schakel de mestrobot, mestschuif, elektrische koeborstel en andere apparatuur waarbij mogelijk vonken ontstaan tijdelijk uit.


• Is uitschakelen van apparatuur niet mogelijk, zorg dan voor een dichte mat onder het apparaat, zodat vonken niet in de mestkelder kunnen komen.


• Rook niet en voer geen werkzaamheden als lassen, slijpen of uiers branden uit tijdens het mixen. Voer deze werkzaamheden ook niet uit boven de vloer als er niet gemixt wordt. Ook dan kunnen vonken hiervan bij schuimvorming brand of explosie veroorzaken.


• Blijf tijdens het mixen nooit bij de mixput staan of in de cabine van de trekker zitten. Naast methaan komt ook het giftige gas waterstofsulfide vrij. Dit gas is in veel lagere concentraties al zeer gevaarlijk en eist jaarlijks slachtoffers op veehouderijbedrijven.


• Zorg voor voldoende ventilatie tijdens het mixen; mix bij voorkeur op een winderige dag en open alle ventilatieopeningen in de stal.


• Mix vaker, zodat methaan minder kans krijgt om zich op te hopen in de mest. Denk evt. aan frequent mixen met luchtbellen.


• Mestschuim bestaat voor 60-80% uit methaan. Bij het mixen gaan de bellen in het schuim deels kapot, waardoor schuimvorming vrijwel altijd leidt tot hoge methaanconcentraties tijdens het mixen. Wees in die situaties dus extra voorzichtig en probeer de hoeveelheid schuim te verminderen voorafgaand aan het mixen.


• Dek de mixput af met een dichte deksel. Dit zorgt ervoor dat er geen warme roetdeeltjes uit de uitlaat van de trekker in de put terechtkomen. Ook voorkomt een deksel dat de wind in de kelder alle mestgassen naar één kant blaast en daar een gevaarlijk hoge concentratie veroorzaakt.


• Zorg voor het juiste voer en optimale benutting voor het vee. Hoge gehalten, makkelijk afbreekbare koolstofbestanddelen in de mest kunnen het vergistingsproces versterken en daarmee leiden tot hogere methaanconcentraties.