Belasting van oppervlaktewater door stikstof en fosfor nam in 2019 toe

Door bronmaatregelen in de industrie is bij zowel fosfor als stikstof al een aanzienlijke afname van de belasting bereikt. Bovendien wordt op de rioolwaterzuiveringsinstallaties meer fosfor en stikstof uit het water gehaald. Dit leidt tot een extra vermindering van de uiteindelijke belasting van het oppervlaktewater.

Voor de nutriënten stikstof en fosfor is de uit- en afspoeling van landbouw- en natuurbodems de belangrijkste bron. Deze cijfers zijn voor de hele tijdreeks opnieuw berekend met het Landelijk Waterkwaliteitsmodel. Daarbij worden landbouw en natuur nu apart berekend. In 2019 was bijna 17% van de uit- en afspoeling van stikstof afkomstig van natuurgronden. Voor fosfor was dat 17,5%. De uit- en afspoeling is gevoelig voor de variatie in de jaarlijkse neerslag. Het jaar 2018 was droger dan 2019. Ten opzichte van 2018 steeg de uit- en afspoeling van stikstof- en fosforverbindingen in 2019 daardoor met bijna 25% respectievelijk 18%.

Binnen de landbouw wordt een inschatting gemaakt van de bron erfafspoeling en van de mest die onbedoeld bij het uitrijden in sloten terecht komt. Erfafspoeling betreft de hoeveelheden nutriënten die vanuit opslag van kuilvoer op het erf van veeteeltbedrijven met hemelwater afspoelen naar omliggende oppervlaktewateren. Een andere kleine bron is ook de rechtstreekse emissie naar oppervlaktewater vanuit de glastuinbouw. De totale bijdrage aan de belasting van het oppervlaktewater van deze drie bronnen in 2019 is 5% voor fosfor en 3% voor stikstof.

Bij de doelgroep Natuur is een nieuwe emissiebron opgenomen: de externe stikstof- en fosforbelasting door uitwerpselen van watervogels in kolonies en op slaapplaatsen. Het gaat dan alleen om de uitwerpselen van vogels die in een ander gebied dan hun kolonie of slaapplaats hun voedsel zoeken. In 2019 bedroeg deze belasting 61 ton fosfor en 170 ton stikstof, gelijk aan 9% respectievelijk 2% van de totale belasting door de doelgroep Natuur.

De atmosferische depositie van stikstof draagt circa 15% bij aan de totale belasting van het oppervlaktewater met stikstofverbindingen. Via atmosferische depositie belanden stikstofverontreinigingen uit de lucht op het oppervlaktewater. Voor stikstof zijn de achterliggende bronnen van deze luchtverontreiniging met name de landbouw, het verkeer en de industrie, uit zowel Nederland als uit het buitenland.