Notitie van Meststoffen Nederland over stikstofuitspoeling

Tijdens het groeiseizoen is het risico op uitspoeling beperkt bij beide meststoffen, behalve bij zware neerslag vlak na bemesting. Buiten het groeiseizoen neemt bij veeljarig gebruik van overwegend dierlijke mest de mineralisatie uit eerder gegeven dierlijke mest toe. Het risico op nitraatuitspoeling kan dan hoger zijn dan bij het gebruik van kunstmest. Hoe de meststoffen worden toegepast en het afstemmen van het gebruik van de meststof op de teelt en de grondsoort spelen ook een rol bij het risico op nitraatuitspoeling.  

Zoals het onderstaand figuur laat zien, treden er bij gebruik van dierlijke mest en kunstmest stikstofverliezen op. Zowel dierlijke mest als kunstmest zijn essentieel in het bemestingsplan. Dierlijke mest zorgt voor een verscheidenheid aan nutriënten en organische stof, wat goed is voor het bodemleven en de bodemstructuur. Kunstmest wordt gebruikt voor maatwerk, zodat het gewas alle benodigde nutriënten ontvangt. De uitdaging is om deze twee soorten meststoffen zo goed mogelijk in te zetten met minimale verliezen naar de omgeving.

De conclusie van de notitie is dat er verschillende factoren zijn die bepalen welk gedeelte van de stikstofgift en het stikstofoverschot door uitspoeling van nitraat verloren gaan. Het gaat hierbij om de wisselwerking tussen de gift, de mineralisatie, de opname door het gewas, denitrificatie, de grondsoort en de weersomstandigheden.

Over het effect op nitraatuitspoeling bij veeljarig gebruik van organische meststoffen kunnen verschillende verklaringen worden gegeven, maar uit de literatuur kwam geen eenduidig beeld naar voren. Een verklaring die werd genoemd voor de toename van nitraatuitspoeling is een toename van de stikstofmineralisatie zowel binnen als buiten het groeiseizoen. Vermindering van nitraatuitspoeling zou verklaard kunnen worden door toename van de denitrificatiecapaciteit en/of een verbetering van de bodemkwaliteit gevolgd door een hogere stikstofopname door het gewas.

Bij kunstmest kan alleen extreme neerslag (meer dan 40 mm) vlak na bemesten leiden tot nitraatuitspoeling uit de wortelzone. Het risico op afspoeling naar het oppervlakte water neemt dan ook toe. Verder is het risico op nitraatuitspoeling in het groeiseizoen beperkt bij kunstmest.

Een goede gewasopbrengst en -kwaliteit met minimale verliezen kunnen bereikt worden door een goed bemestingsmanagement met toepassing van de 4 juistheden (bemesting op het juiste moment, met de juiste meststof, in de juiste hoeveelheid en op de juiste plaats). Dit houdt ook een goede bodemvruchtbaarheid in stand.