Hans Verkerk van Cumela over de rVDM: "Het wordt even wennen, maar uiteindelijk pluk je er de vruchten van."

Een beginvraag is snel gesteld: waarom voeren we rVDM in?
Eigenlijk is het best logisch dat we rVDM invoeren, trapt Verkerk af. Hij legt uit dat de woorden ‘digitaal’ en ‘mesttransport’ al lang bij elkaar passen. ‘Al vanaf 1998 was het VDM-systeem deels digitaal. En vanaf 2006 nog digitaler’, legt Verkerk uit. Bij het laden en het lossen stuurden we automatische berichten naar de overheid. En achteraf moest je ook al digitaal informatie inzenden. ’Daar hebben we toen al een mooie slag mee gemaakt.’ 
‘Wel is het zo dat we toen het systeem als het ware hebben bevroren. We wilden er liever niets aan wijzigen.’ Want, iedere wijziging kost de sector geld: ‘daar zit je niet op te wachten.’ 

De wet van de remmende voorsprong lijkt dan van toepassing? Wat werkt er anno vandaag minder goed?
Het enige wat nu niet goed werkt is, is de controle en handhaving. Je hebt gegevens van mesttransporten pas heel laat beschikbaar. Dus je kunt niet meer meteen inspringen op zaken die je ziet gebeuren. Dat is echt een nadeel van het huidige systeem. Dat leidt tot een ongelijk speelveld.
Vanaf 2016 zijn we al in gesprek met het Ministerie om te bekijken of we aan het VDM iets kunnen verbeteren. Zouden we dat niet slimmer kunnen maken? Je zag ook al in de markt dat er op het digitale vlak ontwikkelingen waren. Leveranciers van de bedrijfsmanagementsystemen (BMS) van de mestvervoerders begonnen te ontwikkelen aan een digitaal VDM, een eVDM of digiVDM. Hieruit ontwikkelden we het idee dat je met zo’n systeem ook onderweg gewoon alle gegevens direct zou moeten kunnen melden. In plaats van dat je die gegevens pas na een paar weken in zou zenden: ‘Dan kun je veel directer op de bal spelen.’ 

Directer op de bal spelen?
Nou, in een heel groot deel van de gevallen is dat helemaal niet nodig. Want veel transporten gaan gewoon goed. Maar uiteraard: er worden ook gewoon fouten gemaakt. 

Leg eens uit: wat kan er dan verkeerd gaan?
Ik onderscheid drie soorten fouten. Mensen maken fouten uit onkunde, uit onwil of uit onmacht. Met het rVDM-systeem vangen we straks vooraf, de onkunde af: want je kunt straks niet meer de verkeerde dingen invullen. Die onkunde kun je goed afvangen, door de controles die er aan de voorkant al inzitten. 
Onwil is altijd een hele lastige, want als iemand bewust iets verkeerd wil doen, dan doet-ie dat toch. Ik weet niet of het rVDM gaat werken als middel om bewust verkeerd handelen tegen te gaan. Daar is meer voor nodig dan een digitaal systeem alleen. 

Hoe gaat dat dan in de praktijk?
Als je zwarte mest wil vervoeren, dan meld je natuurlijk helemaal niets aan en zet je de apparatuur uit. Daar zit aan de kant van onze sector wel ergens vrees: dat de mensen die het goed doen en overal transparant in willen zijn, toch scherp gecontroleerd worden. 
En dat mensen die juist bewust niet transparant zijn, en de systemen uitzetten, nergens last van hebben. De angst bestaat dat er bijna alleen maar van achter de computer bij de NVWA in Utrecht gecontroleerd wordt. En nauwelijks meer in het veld. 

En onmacht?
Of onmacht ook in de sector speelt; in mijn ogen niet bij het VDM, maar wel bij andere onderdelen van de mestregelgeving. 

Wat is rVDM dan wel, in jouw ogen?
Verkerk denkt even na. En vervolgt dan: ‘Een goeie manier om alle administratieve handelingen rondom mesttransporten - en dat zijn er best veel - volledig digitaal te laten plaatsvinden.’ Volledig digitaal, zodat er geen papieren meer nodig zijn. Dus die hoef je ook niet meer te bewaren: dat is fijn voor ondernemers. 
Een tweede aspect van rVDM is dat het bedrijfsproces van achteraf verantwoorden naar vooraf controleren verschuift. ‘Ook daar zit volgens mij uiteindelijk een mooi winstpunt voor de sector.’ Al je ingevoerde gegevens worden meteen gecontroleerd. Dat is een voordeel: want zo ben je veel minder foutgevoelig.

Wat levert rVDM op?
Nu ben je achteraf aan het herstellen wat al fout gegaan is. Bij het rVDM zie je aan de voorkant meteen dat iets niet klopt, dus kan je dat direct herstellen. In de werkwijze die we nu hebben, blijkt pas achteraf dat er iets niet helemaal goed gegaan is. Dergelijke fouten herstellen, dat zorgt voor veel administratieve rompslomp. Met de controles aan de voorkant van het rVDM denk ik dat je daar de vruchten van plukt. Bovendien kun je als ondernemer daardoor sneller factureren.

Is er sprake van een cultuurverandering?
Ja. Natuurlijk. Ondernemers willen niks liever dan dat alles blijft zoals het is, want dan hoeven ze hun werkwijze en bedrijfsvoering niet aan te passen. Iedere aanpassing in regels of procedures leidt tot een verandering in je bedrijfsvoering. Dat is vervelend, want dan moet je er goed over na gaan denken: hoe ga ik dit organiseren? 

Hoe kijk je naar de pilot?
Wat we nu aan het testen zijn, dat zijn de webschermen: die zullen straks, verwacht ik, vooral door de mestvervoerder die incidenteel een mesttransport verzorgt, worden gebruikt. Professionele vervoerders zullen met hun BMS-systeem gaan werken. 
Die koppeling met een BMS-systeem gaat er straks voor zorgen dat rVDM heel simpel te gebruiken zal zijn. Dat systeem regelt straks onder water zo goed als alles. En zorgt ervoor dat de benodigde administratieve acties voor het mesttransport goed en op de juiste tijd gebeuren. 

We hadden het net al over de pilot en de grote leveranciers. Wat verandert er eigenlijk voor de loonwerkers?
Ook voor loonwerkers die niet geregistreerd zijn als intermediair, maar wel mest vervoeren veranderen de spelregels. Een loonwerker die bijvoorbeeld boer/boertransporten uitvoert krijgt te maken met het proces van ‘achteraf verantwoorden’ naar ‘vooraf melden’. Als deze bedrijven niets aanpassen, kunnen ze straks hun klant niet ontzorgen en zal de mestleverancier de meldingen voor het rVDM moeten doen. Als deze bedrijven hun klanten willen blijven ontzorgen (en dus de meldingen voor het rVDM voor hen willen doen) is het noodzakelijk dat zij zich bij RVO gaan registreren als mestvervoerder. Bovendien adviseer ik hen om dan ook gebruik te gaan maken van een BMS-pakket. Dat is echt belangrijk!

Tot slot: hoe kijk je er als Cumela naar?
Als Cumela vinden wij het belangrijk dat rVDM wordt ontwikkeld. Omdat wij ervan overtuigd zijn dat we hiermee in ieder geval al die onbewuste fouten eruit kunnen halen. En dat is pure winst.

Klik hier voor de website van RVO over het rVDM, en hier om u te abonneren over de RVO-nieuwsbrief over het rVDM.